فکه، منطقه ای است بیابانی در شمال غربی خوزستان و جنوب شرقی استان ایلام.
منطقه فکه، از جنوب به چزابه و شهر بستان ، از شرق به میشداخ و رقابیه، از شمال غرب به عین خوش و شهر موسیان، از شمال شرق به چنانه، برغازه و سپس به شهر شوش و از غرب به استان العماره عراق منتهی می گردد.
طول و عرض جغرافیایی منطقه عمومی فکه از 31 درجه و 54 دقیقه شمالی تا 32 درجه و 15 دقیقه شمالی و 47درجه و 25 دقیقه شرقی تا47درجه و 55 دقیقه شرقی امتداد دارد. ارتفاع آن از 0 تا140 متر از جنوب به شمال ، گسترده است.
فکه به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می شود.بخش جنوبی آن جزو استان خوزستان و شهرستان دشت آزادگان محسوب می شود ، بخش شمالی آن جزو استان ایلام و از توابع شهرستان دهلران می باشد.
منطقه فکه ؛ رملی و سرزمین شن های روان است، در بخش جنوبی آن رمل و شن های روان بیشتر است، به گونه ای که حرکت کردن بر روی آن بسیار سخت و طاقت فرساست.خاک فکه شمالی سخت تر است و در بخش هایی از آن خاک های رس و خاک های قابل کشت وجود دارد.بارندگی در فکه بسیار کم است ، به گونه ای که اکثر مناطق آن خشک و بی آب و علف است ، در منطقه فکه جنوبی، تعداد روستاها به تعداد انگشتان دستان هم نمی رسد و تنها عده ای از عشایر در آن زندگی می کنند.در منطقه فکه شمالی به علت وجود رودخانه دویرج و باران های فصلی؛ روستاهای معدودی وجود دارد و منطقه قابل تحملتری می باشد.
ب) فکه در دوران دفاع مقدس
فکه یکی از محورهای اصلی تجاوز وحمله ارتش عراق به شمال خوزستان محور بود. لشکر 1 مکانیزه عراق از این محور به سمت شوش وارد عمل شد. لیکن مقاومت تیپ 37 زرهی شیراز وگروهی از سپاه پاسداران موجب شد عراقی ها به سختی و با تاخیر از فکه عبور کنند.
ارتش عراق با عبور از محور فکه توانست خودرا تا کنار رودخانه‌ی کرخه نزدیک جاده‌ی اهواز ـ اندیمشک برساند.پس از عملیات فتح المبین ـ که به آزاد سازی بخش اعظم منطقه غرب شوش ودزفول انجامید ـ منطقه فکه همچنان در اشغال دشمن باقی ماند. در 61/11/17 عملیات والفجر مقدماتی در جنوب فکه انجام شد ورزمندگان اسلام توانستند با شکستن خطوط پی در پی ارتش عراق به عمق مواضع آن نفوذ کنند، اما بر اثر مقاومت شدید دشمن، رزمندگان به مواضع قبلی بازگشتند. در 65/02/10دشمن به فکه حمله کرد وبیش از 7 کیلومتر پیشروی نمود. عملیات والفجر مقدماتی ، خاطره تلخی را در پی داشت.
تعداد زیادی از نیروهای خودی به علت لو رفتن عملیات و تجهیزات فراواند دشمن و میادین بسیار در منطقه شهید و مجروح شدند ، عده ای عقب نشینی کردند اما عده زیادی در این سرزمین جاماندند ، برخی بر اثر تشنگی در بیابان سوزان فکه شهید شدند و عده ای به طرزی فجیع توسط دژخیمان بعثی شهید شدند حتی برخی از مجروحین را زنده به گور کردند.این زمین علاوه بر آن که مشهد تعداد قابل توجهی از رزمندگان اسلام است، شاهد شهادت دو فرمانده بزرگ جنگ “ حسن باقری و مجید بقایی” بود. فکه تا آخر جنگ در دست دشمن باقی ماند و برخی پیکرها همچنان در میادین مین باقی ماند.
ج) فکه پس از دفاع مقدس
فکه تا آخر جنگ در دست دشمن باقی مانده بود و پیکرهای زیادی از شهدا بر جای مانده بودند، اولین اکیپ های تفحص به همت شهید محمودوند ، شهید دهقان ، علی میرطاهری و... اوایل دهه هفتاد در این سرزمین شروع به کار کردند. و کم کم نیروهای تفحص لشگر31 عاشورا و 14امام حسین (ع) و لشگر امام رضا(ع) و... در این سرزمین جمع شدند و به تفحص شهدا پرداختند.
فکه بعد از دوران دفاع مقدس به اصلی ترین محل تفحص تبدیل شد و تعداد زیادی از شهدا از این منطقه کشف و به شهرها بازگردانده شدند.
سید مرتضی آوینی " سید شهیدان اهل قلم "هنگام ضبط برنامه روایت فتح از محل شهادت 130 رزمنده عملیات والفجر مقدماتی در تاریخ 1372/01/20 به همراه سعید یزدان پرست بر اثر برخورد با مین در این منطقه به شهادت رسیدند.
در فکه تعدادی از نیروهای تفحص نیز در این سرزمین در حین یافتن شهدا به شهادت رسیدند که از جمله آنها می توان به شهید علی محمودوند،سید علی موسوی، مجید پازوکی ، برادران صابری، شهید غلامی، سعید شاهدی و .... اشاره کرد
هم اکنون برخی موانع، میادین مین واستحکاماتی که دشمن در دوران جنگ در منطقه فکه احداث کرده بود، باقی است.
فکه هر ساله شاهد زائرانی است که به یاد گمشدگان خود به این سرزمین می آیند و جوانانی که برای تجدید پیمان به این سرزمین پای می گذارند.
مقتل شهدای والفجر مقدماتی (یادمان فکه
مقتل شهدای فکه بین پاسگاه فکه و چزابه و در غرب پاسگاه طاووسیه و در 3 کیلومتری جاده فکه – چزابه قرار دارد. موقعیت جغرافیایی آن31 57 12 Nو47 45 04 E می باشد.این مقتل در بین رمل های فکه قرار دارد و در حین تفحص در این منطقه 130 شهید یافت شده اند.در این مقتل بنای یادبودی ساخته نشده بلکه بخشی از زمین به صورت بکر و به صورت رملی توسط سیم خاردار محصور شده و به عنوان معبری امن از مناطق آلوده اطراف خود جدا شده است .در نزدیکی مقتل محل شهادت شهید آوینی قرار دارد.
معراج شهدای فکه
در نزدیکی مقتل شهدای فکه، مقر سابق نیروهای تفحص لشگر 27 محمد رسول الله(ص) قرار دارد. قبلا در این مکان حسینیه حضرت زهرا(س) قرار داشت که شهدای تفحص شده را بخش معراج در این حسینیه قرار می دادند و سپس به اهواز و از آنجا به شهرها انتقال می دادند.
