جنبش عدم تعهد(نم) با صدور بیانیه‌ای درباره اجرای موافقتنامه‌های پادمان معاهده عدم اشاعه هسته‌یی (NPT) و قطعنامه‌های ذی‌ربط شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کرد که دیپلماسی و گفت‌وگو را تنها راه حل بلند مدت موضوع هسته‌یی ایران می‌داند.

جنبش عدم تعهد در این بیانیه که در ‌27 آبان ماه ‌1390 مطابق با ‌18 نوامبر ‌2011 منتشر شد، هم‌چنین نارضایتی و نگرانی عمیق خود را نسبت به تحویل گزینشی گزارش مدیرکل و یا بخش‌هایی از آن، به برخی از کشورهای عضو قبل از توزیع رسمی آن بین تمامی کشورهای عضو ابراز کرده و آن را مغایر اصل برابری حامیت کشورها دانسته است.

 در این بیانیه آمده است:

«آقای رییس

‌1- جنبش عدم تعهد مایل است مراتب تشکر خود را از آقای یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خاطر گزارش وی در خصوص اجرای موافقتنامه پادمان در جمهوری اسلامی ایران مندرج در سند ‌2011 /‌65/ GOV ابراز نماید.

‌2- در عین حال جنبش عدم تعهد مایل است بر اهمیت انتشار به موقع گزارشات مدیرکل مجددا تاکید کند. انتشار دیرهنگام گزارشات باعث می‌گردد کشورهای عضو ناگزیر شوند با ضیق وقت خود را برای نشست شورای حکام آماده نمایند.

‌3- قبل از بیان نقطه نظراتش درخصوص گزارش مدیرکل، جنبش عدم تعهد مایل است مواضع اصولی خود را درباره این موضوع مورد تاکید قرار دهد:

الف. جنبش عدم تعهد برحق اولیه و غیرقابل انکار کلیه کشورها برای توسعه، تحقیق، تولید و استفاده از انرژی اتمی برای مقاصد صلح‌آمیز، بدون هرگونه تبعیض و منطبق با تعهدات قانونی مترتب، تاکید می‌نماید؛ بنابراین، هیچ موردی نباید به گونه‌ای تفسیر شود که منجر به ایجاد ممنوعیت یا محدودیت حقوق کشورها در توسعه انرژی اتمی برای مقاصد صلح‌آمیز شود. انتخاب‌ها و تصمیمات کشورها، شامل موارد ( مربوط به ) جمهوری اسلامی ایران، در زمینه استفاده‌های صلح‌آمیز از فن‌آوری هسته‌یی و سیاست‌های چرخه سوخت می‌بایست محترم شمرده شوند.

ب‌. جنبش عدم تعهد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به عنوان تنها مرجع ذیصلاح برای راستی‌آزمایی تعهدات پادمانی مترتب بر اعضا مورد شناسایی قرار داده و تاکید می‌نماید که هیچ فشار یا مداخله غیرمقتضی در فعالیتهای آژانس به ویژه در فرآیند راستی‌آزمایی که می‌تواند کارایی و اعتبار آژانس را به مخاطره اندازد، نمی‌بایستی وجود داشته باشد.

پ. جنبش عدم تعهد بر تفاوت بنیادین میان وظایف قانونی کشورها وفق موافقتنامه‌های پادمان مربوط به آن‌ها با هرگونه اقدامات اعتمادساز که به طور داوطلبانه اتخاذ می‌گردند و این‌که این امر موجد تعهدات قانونی پادمانی نمی‌گردد تاکید می‌نماید.

ت‌. جنبش عدم تعهد تاسیس منطقه عاری از سلاح هسته‌یی (NWFZ) در منطقه خاورمیانه را به عنوان گامی مثبت در راه نائل شدن به هدف خلع سلاح هسته‌یی جهانی مورد توجه قرار داده و مراتب حمایت خود از تاسیس چنین منطقه‌ای مطابق با قطعنامه‌های مربوطه مجمع عمومی و شورای امنیت را تکرار می‌کند.

ث‌. جنبش عدم تعهد مصونیت فعالیت‌های هسته‌یی صلح‌آمیز را مورد تایید مجدد قرار داده و تاکید می‌نماید هرگونه حمله یا تهدید به حمله بر علیه تاسیسات هسته‌یی صلح‌آمیز اعم از در حال فعالیت یا در حال ساخت که بشریت و محیط زیست را در معرض خطر جدی قرار داده و نقض عمده حقوق بین‌الملل، اصول و اهداف منشور ملل متحد و آئین‌نامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محسوب می‌شود، تاکید می‌نماید. جنبش عدم تعهد نیاز به تدوین سند مذاکراتی چندجانبه جامع برای اعلام ممنوعیت حملات یا تهدید به حملات بر تاسیسات هسته‌یی مختص استفاده‌های صلح‌آمیز از انرژی هسته‌یی را تصدیق می‌نماید.

ج‌. جنبش عدم تعهد قویاً معتقد است که کلیه پادمان‌ها و موضوعات راستی‌آزمایی من‌جمله موارد مربوط به ایران می‌بایست در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بر اساس مبانی حقوقی و فنی حل و فصل گردد. علاوه بر آن جنبش عدم تعهد تاکید دارد که آژانس می‌بایست به کار خود برای حل موضوع هسته‌یی ایران در چارچوب اختیاراتش ذیل اساسنامه آژانس ادامه دهد.

چ. عدم تعهد تاکید می‌نماید که دیپلماسی و گفت‌وگو از طریق صلح‌آمیز و همچنین مذاکرات محتوایی بدون پیش شرط بین طرف‌های ذیربط می‌بایستی به عنوان تنها روش‌هایی که از طریق آن‌ها یک راه حل فراگیر و پایدار برای موضوع هسته‌یی ایران قابل دستیابی است، باقی بماند.

‌4. جنبش عدم تعهد تاکید می‌کند که موضوع عدم اشاعه بایستی از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک حل و فصل گردد و اقدامات و ابتکاراتی که در این رابطه اتخاذ می‌گردند بایستی در چهار چوب حقوق بین‌الملل، کنوانسیون‌های ذی‌ربط و منشور سازمان ملل باشند.

‌5. جنبش عدم تعهد ملاحظه می‌نماید که مدیرکل بار دیگر بیان داشته که آژانس قادر بوده است به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌یی اظهار شده در ایران در تاسیسات هسته‌یی و مکان‌های خارج از این تاسیسات که مواد هسته‌یی به طور عرفی استفاده می‌شود (LOFs) همان‌گونه که توسط ایران ذیل موافقتنامه پادمان‌هایش اعلام شده، ادامه دهد.

‌6. جنبش عدم تعهد از تمایزی که مدیرکل بین تعهدات ایران ذیل موافقتنامه‌های پادمان و سایر درخواست‌ها توسط شورای امنیت سازمان ملل استقبال می‌کند. در این رابطه جنبش عدم تعهد ملاحظه می‌نماید که مدیرکل در گزارشش اظهار داشته که «ایران شماری از تعهداتش برخاسته از مقررات مربوطه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را اجرا نمی‌کند». جنبش عدم تعهد یادآوری می‌کند که مدیرکل قبلا اظهارات ایران را گزارش کرده مبنی بر این‌که برخی از درخواست‌های آژانس «هیچ مبنای قانونی ندارند؛ زیرا آن‌ها در چهارچوب مواقفتنامه پادمان قرار نمی گیرند» اظهاراتی که توسط ایران نیز در سند INFCIRC /‌810 تشریح شده‌اند. جنبش عدم تعهد ایران را ترغیب می‌کند به منظور فراهم آوردن اطمینان‌های معتبر مبنی بر فقدان مواد و فعایت‌های هسته‌یی اعلام نشده در ایران مطابق با حقوق بین‌الملل، همکاریش با آژانس را تقویت کند.

‌7. جنبش عدم تعهد دبیرخانه را ترغیب می‌کند همچنان از درج جزئیات فنی گسترده در رابطه با اطلاعات حساس در گزارش مدیرکل خودداری کند.

‌8. عدم تعهد از همکاری مستمر بین آژانس و ایران همان‌گونه که در آخرین گزارش مدیرکل ذکر شده استقبال نموده و در این رابطه موارد زیر را متذکر می‌شود:

الف. ایران ذیل موافقتنامه پادمان‌هایش، ‌15 تاسیسات هسته‌یی و ‌9 LOFs را به آژانس اعلام کرده و آژانس همچنان عدم انحراف مواد هسته‌یی اعلام شده در این تاسیسات و LOFs را تحت راستی‌آزمایی دارد.

ب. فعالیت‌های تولید مواد هسته‌یی، خصوصاً مواردی که به غنی‌سازی مربوط می‌شود همچنان تحت اقدامات کنترلی و نظارتی آژانس قرار داشته، و تاکنون کارخانه غنی‌سازی سوخت FEP در نطنز و کارخانه نیمه صنعتی غنی‌سازی سوخت (PFEP) همان‌طور که اعلام شده‌اند مشغول فعالیت هستند.

پ. آژانس تایید نموده است که کارخانه غنی‌سازی سوخت فوردو ( FFEP) با اطلاعات طراحی ارائه شده از سوی ایران مطابقت داشت و تاسیسات در مرحله پیشرفته ساخت قرار دارد و ایران و آژانس در مورد یک رویکرد پادمانی برای این کارخانه موافقت کرده‌اند. نتایج نمونه‌برداری‌های انجام شده در این کارخانه تا ‌27 آوریل ‌2011 حاکی از وجود اورانیوم غنی شده نمی‌باشد.

ت‌. آژانس به نظارت بر استفاده و ساخت سلول‌های داغ در تاسیسات هسته‌یی مربوطه در ایران ادامه داده و تایید می‌نماید که ایران فعالیت‌های بازفرآوری در هیچیک از تاسیسات اعلامی ذیل موافقتنامه پادمان‌های ایران انجام نداده است.

ث‌. ایران امکان دسترسی آژانس به رآکتورآب سنگین را در اراک (IR-40) فراهم ساخت و آژانس توانسته راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی را انجام دهد. آژانس تایید نمود که احداث تاسیسات در حال انجام است و تبادل کننده‌های خنک کننده گرما نصب شده‌اند. طبق اظهارت ایران، پیش‌بینی می شود عملیات راکتور IR-40 تا پایان سال ‌2013 آغاز گردد.

ج‌. آژانس همچنین یک بازرسی و راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی را در کارخانه تولید سوخت ( FMP) انجام داده و تایید نموده که ایران بخشی از تجهیزات برای تولید سوخت راکتور تحقیقاتی تهران را نصب کرده است.

‌9. جنبش عدم تعهد درخواست‌های دبیرخانه برای اطلاعات بیشتر در رابطه با طراحی و زمان‌بندی ساخت تاسیسات هسته‌یی جدید را مورد توجه قرار داده و همچنان ایران را به ارائه اطلاعات طراحی به آژانس در‌باره تاسیسات هسته‌یی‌اش مطابق با موافقتنامه پادمان جامع این کشور ترغیب می‌نماید.

‌10. جنبش عدم تعهد توجه می‌نماید که مدیرکل در گزارش خود متذکر شده که موضعش مبنی بر نیاز به برداشتن گام‌هایی (از سوی ایران) به سوی اجرای کامل موافقتنامه پادمان و سایر تعهداتش به منظور ایجاد اعتماد بین‌المللی به ماهیت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌یی‌اش، را برای ایران تکرار کرده است. جنبش عدم تعهد یادآور می‌شود که ایران با ارسال دعوتنامه‌ای برای معاون مدیرکل در امور پادمان‌ها، جهت بازدید از تاسـیسات هسته‌یی ایران به این موضع مدیرکل پاسخ داده و این‌که در جریان این دیدار، ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌یی ایران مورد بحث قرار گرفته است. جنبش عدم تعهد استقبال می‌کند از چنین دعوت‌هایی، و نیز از این‌که ایران به عنوان یک اقدام اعتمادساز، دسترسی آژانس را فراهم کرده به:

الف. تاسیساتی که در آن‌جا تحقیقات و توسعه در مورد سانتریفیوژهای پیشرفته انجام می‌گیرد و نیز اطلاعات وسیعی در خصوص کار تحقیق و توسعه پیرامون سانتریفیوژهای پیشرفته.

ب‌. کارخانه تولید آب سنگین برای نخستین بار از سال ‌2005 تاکنون یعنی زمانی که آژانس ملاحظه کرد که این کارخانه مشغول فعالیت است.

‌11. ضمن توجه به نگرانی مدیرکل نسبت به ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌یی ایران همچنین توجه دارد که ایران هنوز اسناد مربوط به مطالعات ادعایی را دریافت نداشته است. در این چهار چوب جنبش عدم تعهد از درخواست‌های پیشین مدیرکل خطاب به آن دسته از اعضایی که اطلاعاتی را در ارتباط با « مطالعات ادعایی» به دبیرخانه ارائه کرده‌اند، برای موافقت با این‌که آژانس تمامی اسناد مربوطه را با ایران ارائه نماید، کاملا حمایت می‌نماید. جنبش عدم تعهد یکبار دیگر نگرانی‌های خود را نسبت به ایجاد موانع در این خصوص که فرآیند راستی‌آزمایی آژانس را با مانع مواجه می‌سازد، ابراز می‌دارد. جنبش عدم تعهد در این رابطه، خاطرنشان می‌سازد که مدیرکل قبلا طی سند GOV /‌2009 /‌55 گزارش نموده:

الف. آژانس به طور مستقل ابزارهای محدودی را برای اثبات صحت مدارک ارائه شده که اساس مطالعات ادعائی را تشکیل می‌دهند در اختیار دارد.

ب‌. محدودیت‌های اعمال شده از سوی برخی اعضا در قبال در اختیار گذاشتن اطلاعات به ایران، انجام مذاکرات مشروح را با ایران در این خصوص برای آژانس مشکل‌تر می‌سازد.

‌12. در پرتو موانع فوق‌الذکر، جنبش عدم تعهد خواستار توضیحات بیشتر می‌باشد در مورد متدولوژیی که آژانس برای رسیدن به ارزیابی‌اش مندرج در بند ‌42 گزارش به کار گرفته است.

‌13. جنبش عدم تعهد از اراده ایران برای رفع ابهامات، اگر ابهامی وجود داشته باشد، و نیز از پیشنهادش برای این‌که معاون مدیرکل در امور پادمان باید برای بحث به منظور حل موضوعات به ایران سفر کند استقبال می‌کند. جنبش عدم تعهد به پاسخ مدیرکل مبنی بر آمادگی برای اعزام معاون مدیرکل در امور پادمان جهت بحث پیرامون موضوعات مطروحه در گزارشش به شورای حکام توجه می‌نماید. در این چهار چوب جنبش عدم تعهد از تداوم گفت‌وگوی مثبت بین ایران و آژانس استقبال می‌نماید.

‌14. جنبش عدم تعهد خواستار توضیحات از آژانس در مورد عدم درج اظهارات ایران در رابطه با تمامی اطلاعات جدید در این گزارش، قبل از انتشار رسمی آن می‌باشد.

‌15. با مد نظر قرار دادن مسوولیت آژانس در حفاظت از اطلاعات محرمانه پادمان‌ها، جنبش عدم تعهد به واسطه تکرار نشت چنین اطلاعاتی همچنان نگران است که در فقدان اقدامات کافی تصحیحی از سوی آژانس، اعتبار نظام آژنس برای حفاظت از اطلاعات محرمانه پادمان‌ها زیر سوال می‌رود.

‌16. جنبش عدم تعهد از تصمیم ایران برای ادامه همکاری با آژانس استقبال می‌کند و کماکان منتظر است که اجرای پادمان در ایران به صورت معمول به انجام برسد. در این چهار چوب، جنبش عدم تعهد، آژانس و ایران را تشویق می‌کند به منظور فراهم نمودن روشنگری در خصوص موضوعات شناسایی شده در گزارش و با نظر حل و فصل سریع این موضوعات مطابق برنامه عمل « تفاهم نامه جمهوری اسلامی ایران و آژانس در خصوص مدالیتی حل و فصل موضوعات باقی مانده» ((INFCIRC /‌71l ، به فوریت به گفت‌وگوی محتوایی خود ادامه دهند.

‌17. جنبش عدم تعهد موضع اصولی خود را مبنی بر این‌که دیپلماسی و گفت‌وگو تنها راه برای حل بلند مدت موضوع هسته‌یی ایران می‌باشند، تصریح می‌نماید جنبش عدم تعهد بدین منظور همه کشورهای عضو را نسبت به مشارکت مثبت، تشویق می‌نماید.

‌18. قبل از خاتمه، جنبش عدم تعهد مایل است نارضایتی و نگرانی عمیق خود را نسبت به تحویل گزینشی گزارش مدیرکل و یا بخش‌هایی از آن، به برخی از کشورهای عضو قبل از توزیع رسمی آن بین تمامی کشورهای عضو ابراز دارد. این امر مغایر اصل برابری حامیت کشورهاست که در اساسنامه آژانس ملحوظ شده و نباید در آینده تکرار شود. »